The State of Things 2017

The State of Things door Pieter Van Bogaert

Overtoon en Werktank, dat zijn communicerende vaten. De eerste werken met geluid in de Brusselse Noordwijk, op de vijfentwintigste verdieping van het verlaten WTC-gebouw. De tweede werken met beelden in hartje Leuven. En we weten allemaal: beeld en geluid, dat laat elkaar niet onverschillig. Dat zie je aan het werk, waarin geluidskunstenaars denken over hun beeld en beeldenmakers samenwerken met muzikanten. Je merkt het aan de bewegingen van de kunstenaars die, naargelang het accent in hun werk, samenwerken met de ene of de andere organisatie. Dat zie je aan deze tentoonstelling, de derde in drie jaar tijd, waarin Overtoon en Werktank een inkijk geven in hun activiteiten: The State of Things.

The State of Things is een momentopname. Het is een demonstratie: het toont een andere werkelijkheid. Het gaat over produceren: het toont een proces. Het gaat over presenteren: het toont dingen die van de ene staat in de andere overgaan, terwijl u ernaar kijkt. Het gaat over onderzoek: over de tussenzone waarin een andere manier van kijken en luisteren zorgt voor een andere ervaring.

De manier waarop Floris Vanhoof het geluid van een symfonisch orkest evenaart met veertig luidsprekers in een telkens geheel eigen geometrische vorm: dat is een overgang van de ene toestand in een andere. Vanhoof vertaalt een fysieke ervaring in een andere fysieke ervaring: een andere werkelijkheid. Justin Bennett toont de verschillende fases van zijn werk, als een onderzoek. Wat voorafgaat: de toestellen die doen luisteren. Wat gebeurt: de wandelingen door de stad. Wat volgt: de tekeningen en sculpturen die daar de neerslag van vormen. Kurt d’Haeseleer en Franck Vigroux duiken in de geschiedenis van de theatrale illusie en creëren zo hun eigen dubbelbeeld, een nieuwe parallelle realiteit, met de sinds de negentiende eeuw bekende techniek Pepper’s Ghost. Johannes Langkamp maakt werk in situ en brengt een oudere video waarin het kader verschijnt en verdwijnt. Al deze kunstenaars werken op het snijvlak van het artisanale en het digitale, van het actuele en het virtuele, van de geschiedenis die geweest is en die moet komen, van traditie en vernieuwing, van zoeken en vinden. Dit is – in de meeste letterlijke betekenis – werk in beweging.

Samen apart. Zo werken deze organisaties, zo werken deze kunstenaars. Wat al deze producties in al hun diversiteit delen is dat zoeken naar een andere perceptie. Soms gaat dat via het beeld, soms via het geluid. Dat Floris Vanhoof zijn vorige werk nog produceerde bij Werktank en nu bij Overtoon is daarom niet ongewoon. Even gewoon is de samenwerking tussen beeldenmaker Kurt d’Haeseleer en muzikant Franck Vigroux. Een gedeelde verwantschap zit opnieuw in de interesse van Justin Bennett (bij Overtoon) en Johannes Langkamp (bij Werktank) voor de manier waarop een kader inwerkt op geluid of beeld: bij Bennett is dat kader de trompet of de houten stethoscoop als drager van de miniatuurmicrofoon; bij Langkamp is dat de videocamera. Die veranderende werkelijkheid, dat sturen van de waarneming, keert telkens op een andere en altijd eigenzinnige manier terug in elk van deze werken. Deze organisaties en kunstenaars werken als beeld en geluid: ze laten elkaar niet onverschillig. Vind zelf de verschillen en gelijkenissen in The State of Things.*

Pieter Van Bogaert – Augustus 2017

* Voor de petite histoire. The State of Things is ook de titel van een film van Wim Wenders uit 1982. Het zal niet verbazen dat het een film over film is, een productie over produceren, waarin fictie en realiteit altijd meer door elkaar gaan lopen. Tijdens de productie van Hammett, de film die hij in 1981 draait voor Coppola’s Zoetrope Studios, keert Wenders even terug naar Europa. Met een overschot kleurenfilm van zijn Amerikaanse productie gaat hij in Portugal de Chileense regisseur Raul Ruiz uit de nood helpen bij de opnames van The Territory. Ter plekke, beslist hij om zelf een film te draaien over een filmploeg die technisch werkloos toekijkt terwijl ze wacht op de producer die meer film moet brengen. Dat wordt The State of Things. Het filmmateriaal (in zwart-wit) dat overschiet van die productie gaat naar Jim Jarmusch, die er de eerste beelden mee draait van Stranger Than Paradise. Communicerende vaten, iemand?